deneme 102

Tarihe en büyük kötülüğü televizyona çıkıp meşhur olmak isteyenler yapıyor. Yok lozanin gizli maddeleri yok Atatürk dokuzu beş geçe ölmedi

 

Irkçılığın böylesi de bir tek Türklere mahsus herhalde. "En üstün ırk Türk'tür" bile değil argüman.Şöyle üç aşağı beş yukarı;

"En iyisi Avrupalı Aryen milletler hajum, sonra biz geliyoruz, bizden sonra Japonlar maponlar, sonra Araplar, en beteri Hind-Afgan"

Mütevazı bir ırkçılık :) 

Milletlerin küllî olarak değerlendirilmesi zaten abes bir şey. Şimdi bizi averaj bir Türk vatandaşına bakıp değerlendirseler bozuluruz. Dahası genellemeler eksik değerlendirmelerdir. "Araplar böyledir" diye bir laf atarsınız ortaya da Ürdünlü başka Mağribli başka. Çevrenizi iyi tanımanız lazım, ayrımları benzerlikleri iyi gözlemeniz lazım ki muhtelif milletlerin hususiyetlerini anlayasınız. Ama illa ki bir genelleme yapacaksanız başka özellikleri değerlendirmeniz lazım. 

O millet işgal görmüş mü, ne derece eğitim almış, ekonomik durumu ne, gıdaya ulaşımı ne seviyede, neyle besleniyor, ülkesindeki kültürel çeşitlilik/birlikte yaşam kültürü ne derecede vs... Bunlar ortalama vatandaşın seviyesini belirleyen özellikler. Kötü beslenen, çocukluktan hastalıklarla, akraba evlilikleriyle çarpıklaşmış vucutlara, kapalı bir kültür nedeniyle taassuba uğramış insanlar elbette korkutucu gelir insana, girdikleri yere de uyum sağlayamazlar kolay kolay. 

Senaryo farklı olsaydı, mesela Atatürk'ün çok kıymet verdiği Emanullah Han, reformlarında başarılı olsaydı bambaşka bir Afganistan'ı ve Afgan milletini konuşacaktık. Şunlar bunlardan üstündür/aşağıdır durumu doğuştan verili bir durum değil. Birden çok unsur birleşiyor bu hususlarda.

"Atatürk'ü anlamak ve anlatmak

Usta yazar, tarih araştırmacısı Turgut Özakman, kendisiyle yapılan bir röportajda "Biz,dahi yetiştiremedik. Dahi nedir bilmiyoruz. Yalnızca bir dahi yetiştirdik. Onu da bilgisizliğimiz nedeniyle doğru yorumlayamıyoruz..." demiştir."

Atatürk Neden 29 Ekim Tarihini Seçti ..!

2 yıl sonra, yani Ekim 1925’te Fahrettin Altay Paşa Çankaya’da Atatürk’ün misafiridir. Zihnini hep meşgul eden bir soru vardır.

‘Acaba Mustafa Kemal Atatürk Cumhuriyeti neden 29 Ekim’de ilan etmiştir.

Neden 27 Ekim veya 1 Kasım değil?’

Çankaya Köşkünde yemek sonrası Atatürk’ün yanına gider.

“Paşam benim dikkatimi çekmiştir. Cumhuriyetimizin ilanının 29 Ekim gecesine denk gelmesi acaba bir tesadüf müdür?

Üç gün evvel, beş gün sonra da olabilirdi” der.

Bunun üzerine Atatürk şunları söyler:

“Mütarekenin ilk günlerini hatırlarsın.

Saray ve hükümet teslimiyeti kabul etmişti. 

Hükümet sarayın, saray da itilaf devletlerinin elinin altına girmişti.

Saray bu halinden memnundu.

Fakat ben bunu kabul edemezdim.

Buna karşı koymakla bir çıkış yolunu temin ederek, bu mazlum milleti tarih sahnesinden silmek, ortadan kaldırmak isteyenlere karşı harekete geçmek için kendimi vazifeli saymıştım. Dünyada tek başımıza idik, fakat benim inandığım ideale benimle beraber olanlar da bağlandılar ve netice hâsıl oldu.

Mütareke 30 Ekim 1918’de imzalanmıştı. Vatan parçalanmış, istilaya uğramıştı.

Peki, 30 Ekim 1918’den bizim İzmir’e girdiğimiz tarih olan 9 Eylül 1922’ye kadar kaç yıl geçti?

Dört yıl.

29 Ekim 1923’te Cumhuriyeti ilan ettik.

İşte beş yıla sığdırdığımız büyük inkılâp, bizim yaşadığımız şartlara duçar olmuş, hangi milletin tarihinde vardır?

Bu mazlum millet kendisinin hakkı olan yere ulaşmıştır, çektiğimiz acıların, sıkıntıların en büyük mükâfatı işte budur. Bütün dünya bunu görmüştür.

Daha da görecekleri vardır. Beni en çok mesut eden hadise, bu mazlum milletin hak ettiği bu yere gelmesidir.

Sen benim 30 Ekim 1918 sonrası günlerdeki çektiğim azabı bilirsin. Yanımdaydın.

Mondros 30 Ekim’dir. Cumhuriyet 29 Ekim.

İşte bu da, mazlum bir milletin ahıdır.

Sanırım ki o zamanki devletler bunu anlamışlardır.”

Atatürk bir an durur, elini masanın üzerine koyar ve:

“Deyiniz ki, bu tarihten silinmek istenilen bir milletin öcüdür…”

Fahrettin Altay

“Ama paşam bundan hiç bahsetmediniz”

Atatürk cevap verir:

“Övünmek olur, övünmek benimle beraber mefkûreye inananların, milletin, ordunun hakkıdır”

Atatürk’ün cumhuriyet ilanı için 29 Ekim tarihini seçmesinin özel nedeni bu cümlelerden de anlaşılıyor. 

Atatürk 30 Ekim 1918 de imzalanan Mondros Mütarekesi ile her anlamda teslimiyet içine girmiş, kendi tabiri ile esarete uğramış milletinin kaç yıl bu esaret altında kaldığı sorusuna 5 yıl cevabı vermek istemez.

O nedenle 4 yıl 364 gün sonra cumhuriyeti ilan ederek bir ifadeyi kesinleştirmek istemiştir.

Esaretten 1 gün önce cumhuriyeti ilan ederek bir anlamda öç almak istemiştir.

Türk milleti 5 yıldır esaret altındadır demek ona çok zor geldiğinden Türk milleti 4 yıl esaret altında kalmıştır diyebilmek için 30 Ekime 1 gün kala cumhuriyetin ilan edilmesini istemiştir.

Mustafa Kemal Atatürk, mağrur ve galip batılı devletlere ‘

Ben 30 Ekim’i tanımıyorum!

Sizden bir gün öndeyim. Siz 29 Ekim’i tanıyacaksınız!’ demiştir.🇹🇷🇹🇷

Niçin 29 Ekim'miş herkes öğrensin..

Atatürk'ün ittihat ve terakki cemiyetinden ayrılmasının nedenleri k

 İlk neden ; İttihat ve Terakki cemiyetindeki askerler ve subaylar siyasi işlere girerek siyasete karışıyorlardı.Atatürk askerlerin sadece ve sadece görevini yapması gerektiğini söylerken , kimse onu dinlemedi.Buna karşılık oradan ayrıldı.

Bir sonraki neden ise ; Atatürk yenilikçi birisi olduğundan sürekli olarak yeni yenilikler getirmek istiyor ve o zamana kadar yapılan yeniliklerin yeterli olmadığı kanaatindeydi.Bu sebeple yenilikler getirmeye çalışıyordu.Ancak cemiyettekiler onun bu düşüncesine karşı çıkarak hedefini engellediler.Ataturk bu yüzden o cemiyetten ayrıldı.

İttihat ve Terakki cemiyeti ;

♣ Sonradan ismi İttihat ve Terakki Fırkası olan ve Osmanlı Devleti'nin İkinci Meşrutiyet'in ilânına hazırlık olup 1908-1918 yılları arasında kısa kısa bölünmelerle devlet yönetimine hakim ve ortak olan, 1889 yılında İstanbul'da kurulmuş bir siyasal hareket ve iktidar partisidir.

Mustafa Kemal Atatürk'ün İttihat ve Terakki cemiyetinden ayrılmasının nedenleri nelerdir?

İttihat ve terakki cemiyetinde subaylar da siyasete karışmak istiyordu. Bu durumda askeri işler ile siyasi işleri birbirine karışacaktı ve bu nedenle Mustafa Kemal cemiyetteki kişiler ile anlaşamamış ve cemiyetten ayrılmıştır.

Atatürk, cemiyette askerlerin askerliğini yapmasını siyasete karışmaması gerektiği söyledi ancak dinletemedi. Bu cemiyetten ayrılarak kendini sadece askerliğe verdi. Cemiyetteki karışıklıkta yer almak istemiyordu.

Atatürk'ün cemiyetten ayrılmasının bir başka nedeni ise 2. Meşrutiyetin ilanından sonra ittihat ve terakki yenileşme hareketlerinin yeterli olduğunu düşündü ve daha fazla yenileşme hareketine girmedi. Atatürk ise yenileşmeyi savunuyordu, kendisi yeniliği, çağdaşlığı seven bir asker ve liderdi. Atatürk ise yenileşmenin devam etmesi gerektiğini savunuyordu.

Gençliğinden beri hep okuduğu Fransız yazarlar onun yenilik ve çağdaş hareketlerinde etkiliydi. Atatürk'ün düşünceleri diğer İttihatçılar gibi değil, çok daha farklı ve kapsamlıydı.

Atatürk düşündüklerini yapacaktı.

SİS

Sarmış yine âfâkını bir dûd-ı munannid,

Bir zulmet-i beyzâ ki peyâpey mütezâyid.

Tazyîkının altında silinmiş gibi eşbâh,

Bir tozlu kesâfetten ibâret bütün elvâh;

Bir tozlu ve heybetli kesâfet ki nazarlar

Dikkatle nüfûz eyleyemez gavrine, korkar!

Lâkin sana lâyık bu derin sürte-i muzlim,

Lâyık bu tesettür sana, ey sahn-ı mezâlim!

Ey sahn-ı mezâlim…Evet, ey sahne-i garrâ,

Ey sahne-i zî-şâ'şaa-i hâile-pîrâ!

Ey şa'şaanın, kevkebenin mehdi, mezârı

Şarkın ezelî hâkime-i câzibedârı;

Ey kanlı mahabbetleri bî-lerziş-i nefret

Perverde eden sîne-i meshûf-ı sefâhet;

Ey Marmara'nın mâi der-âguuşu içinde

Ölmüş gibi dalgın uyuyan tûde-i zinde;

Ey köhne Bizans, ey koca fertût-ı müsahhir,

Ey bin kocadan arta kalan bîve-i bâkir;

Hüsnünde henüz tâzeliğin sihri hüveydâ,

Hâlâ titrer üstüne enzâr-ı temâşâ.

Hâriçten, uzaktan açılan gözlere süzgün

Çeşmân-ı kebûdunla ne mûnis görünürsün!

Mûnis, fakat en kirli kadınlar gibi mûnis;

Üstünde coşan giryelerin hepsine bî-his.

Te'sîs olunurken daha, bir dest-i hıyânet

Bünyânına katmış gibi zehr-âbe-i lânet!

Hep levs-i riyâ, dalgalanır zerrelerinde,

Bir zerre-i safvet bulamazsın içerinde.

Hep levs-i riyâ, levs-i hased, levs-i teneffu';

Yalnız bu… ve yalnız bunun ümmîd-i tereffu'.

Milyonla barındırdığın ecsâd arasından

Kaç nâsiye vardır çıkacak pâk u dirahşan?

Örtün, evet, ey hâile… Örtün, evet, ey şehr;

Örtün ve müebbed uyu, ey fâcire-i dehr!..

Ey debdebeler, tantanalar, şanlar, alaylar;

Kaatil kuleler, kal'alı zindanlı saraylar;

Ey dahme-i mersûs-i havâtır, ulu ma'bed;

Ey gırre sütunlar ki birer dîv-i mukayyed,

Mâzîleri âtîlere nakletmeye me'mûr;

Ey dişleri düşmüş, sırıtan kaafile-i sûr;

Ey kubbeler, ey şanlı mebânî-i münâcât;

Ey doğruluğun mahmil-i ezkârı minârat;

Ey sakfı çökük medreseler, mahkemecikler;

Ey servilerin zıll-ı siyâhında birer yer

Te'mîn edebilmiş nice bin sâil-i sâbir;

"Geçmişlere rahmet!" diyen elvâh-ı mekaabir;

Ey türbeler, ey herbiri pür-velvele bir yâd

İykâz ederek sâmit ü sâkin yatan ecdâd;

Ey ma'reke-i tîn ü gubâr eski sokaklar;

Ey her açılan rahnesi bir vak'a sayıklar

Vîrâneler, ey mekmen-i pür-hâb-ı eşirrâ;

Ey kapkara damlarla birer mâtem-i ber-pâ

Temsîl eden âsûde ve fersûde mesâkin;

Ey her biri bir leyleğe, bir çaylağa mavtın

Gam-dîde ocaklar ki merâretle somurtmuş,

Yıllarca zamandan beri, tütmek ne…unutmuş;

Ey mi'delerin zehr-i tekâzâsı önünde

Her zilleti bel'eyleyen efvâh-ı kadîde;

Ey fazl-ı tabîatle en âmâde ve mün'im

Bir fıtrata makrûn iken aç, âtıl ü âkim;

Her ni'meti, her fazlı, her esbâb-ı rehâyı

Gökten dilenen züll-i tevekkül ki.. mürâyi!

Ey savt-ı kilâb, ey şeref-i nutk ile mümtâz

İnsanda şu nankörlüğü tel'in eden âvâz;

Ey girye-i bî-fâide, ey hande-i zehrîn;

Ey nâtıka-ı acz ü elem, nazra-i nefrîn;

Ey cevf-i esâtîre düşen hâtıra: nâmus;

Ey kıble-i ikbâle çıkan yol: reh-i pâ-bûs;

Ey havf-i müsellâh, ki hasârâtına râci'

Öksüz, dul ağızlardaki her şevke-i tâli';

Ey şahsa masûniyyet ü hürriyyete makrûn

Bir hakk-ı teneffüs veren efsâne-i kaanûn;

Ey va'd-i muhâl, ey ebedî kizb-i muhakkak,

Ey mahkemelerden mütemâdî sürülen hak;

Ey savlet-i evhâm ile bî-tâb-ı tahassüs

Vicdanlara temdîd edilen gûş-ı tecessüs;

Ey bîm-i tecessüsle kilitlenmiş ağızlar;

Ey gayret-i milliye ki mebgûz u muhakkar;

Ey seyf ü kalem, ey iki mahkûm-ı siyâsî;

Ey behre-i fazl ü edeb, ey çehre-i mensî;

Ey bâr-ı hazerle iki kat gezmeye me'lûf;

Eşrâf ü tevâbi', koca bir unsûr-ı ma'rûf;

Ey re's-i fürûberde, ki akpak, fakat iğrenç;

Ey taze kadın, ey onu ta'kîbe koşan genç;

Ey mâder-i hicranzede, ey hemser-i muğber;

Ey kimsesiz, âvâre çocuklar… hele sizler,

  Hele sizler…

Örtün, evet, ey hâile… Örtün, evet, ey şehr;

Örtün ve müebbed uyu, ey fâcire-i dehr!...

18 Şubat 1317/3 Mart 1902 (Tanin, 1324/1908, sayı 1)

DİZE AKIŞ SIRASINA GÖRE ŞİİRDEKİ

SÖZCÜKLERİN-SÖZCÜK GRUPLARININ ANLAMLARI

âfâk: ufuklar

dûd: duman, sis

muannid: dik başlı, inatçı

dûd-ı muannid: inatçı sis

zulmet: karanlık

beyzâ: ak, çok beyaz

zulmet-i beyzâ: ak karanlık

peyâpey: birbiri arkasından, durmadan, gitgide

mütezâyid: artan, birikerek çoğalan, çoğalan

tazyik: basınç, sıkıştırma

eşbâh: cisimler, gövdeler, vücutlar

kesâfet: yoğunluk

ibâret: meydana gelen, oluşan

elvâh: levhalar, tablolar

heybetli: korku uyandıracak irilikte, korkunç, ulu

nazar: bakış

nüfûz eylemek: içine geçmek, içine işlemek

gavr: derinlik, dip

lâkin: ama

sürte: perde, örtü

muzlim: kara, karanlık, uğursuz

sürte-i muzlim: kara örtü, uğursuz örtü

tesettür: örtünme

sahn: alan, sahne

mezâlim: haksızlıklar, zulümler

sahn-ı mezâlim: haksızlıklar alanı, zulümler alanı

garrâ: ak, parlak, gösterişli aklık, gösterişli parlaklık

sahne-i garrâ: parlak sahne

zî-şa'şaa: gösterişli, parlak, süslü, şatafatlı, yaldızlı

hâile: facia, trajedi

pîrâ: donatan, süsleyen

hâile-pîrâ: facia süsleyen

sahne-i zî-şa'şaa-i hâile-pîrâ: facia süsleyen şatafatlı sahne

şa'şaa: gösteriş, parlaklık, şatafat

kevkebe: gösteriş

mehd: beşik

şark: doğu

ezelî: başlangıcı olmayan, çok eskiden beri, öncesiz

hâkime: ece, kadın hükümdar, kraliçe

câzibedâr: alımlı, cazibeli, çekici

hâkime-i câzibedâr: alımlı kraliçe, çekici ece

mahabbet: aşk, sevgi, sevme

bî-lerziş: titremeden, titreyişsiz

bî-lerziş-i nefret: nefretle titremeden

perverde eden: besleyen, büyüten

sîne: göğüs

meshûf: susamış

sefâhet: aşırı derecede eğlence ve zevk düşkünlüğü

sîne-i meshûf-ı sefâhet: zevk ve eğlence düşkünü göğüs

mâi: mavi, su renginde

der-âguuş: kucakta, kucağında

tûde: küme, öbek, yığın

zinde: canlı, diri

tûde-i zinde: canlı yığın

fertût: bunak, çok yaşlı, kocamış

müsahhir: büyüleyen, büyücü, sihir yapan

fertût-ı müsahhir: büyücü kocakarı

bîve: dul

bâkir: el değmemiş, erden

bîve-i dul: el değmemiş dul

hüsn: güzellik

sihr: büyü, sihir

hüveydâ: açık, belli, ortada 

enzâr: bakışlar

temâşâ: bakıp seyretme, izleme

enzâr-ı temâşâ: seyreden bakışlar

hâriç: dış, dışarı, dışında

çeşmân: gözler

kebûd: gök rengi, mavi

çeşmân-ı kebûd: mavi gözler

mûnis: cana yakın, sıcak kanlı, uysal

girye: ağlama, dökülen gözyaşı

bî-his: duygusuz, hissiz

te'sis olunurken: kurulurken

dest: el

hıyânet: güveni kötüye kullanma, hainlik, ihanet

dest-i hıyânet: hainlik eli

bünyân: yapı

zehr: zehir

zehr-âbe: acı su, kötü su, zehir gibi su

lânet: kargıma, kargış

zehr-âbe-i lânet: zehir gibi kargış suyu

levs: kir, pislik

riyâ: iki yüzlülük

levs-i riyâ: iki yüzlülük kiri

zerre: çok küçük parça, parçacık

safvet: arılık, saflık, temizlik

zerre-i safvet: temizlik zerresi

hased: kıskançlık

levs-i hased: kıskançlık kiri

teneffu': çıkarcılık, faydalanma, fayda sağlama

levs-i teneffu': çıkarcılık kiri

tereffu': terfi, yükselme

ümmîd-i tereffu': yükselme umudu

ecsâd: cesetler, cisimler, gövdeler

nâsiye: alın, cephe

pâk: temiz

ü: ve

dirahşan: parıldayan, parıltılı, parlak

şehr: kent, şehir

müebbed: sonsuza kadar, sonsuzca

fâcire: erkeğe düşkün kadın, günah işleyen kadın, kötü kadın

dehr: çağ, dünya, evren

fâcire-i dehr: dünya orospusu, evrensel orospu

debdebe: görkemli gürültülü patırtılı gösteriş

tantana: gürültülü parıltılı şatafatlı gösteriş

kal'a: kale

dahme: mezar, türbe

mersûs: dayanıklı, direngen, sağlam

havâtır: anılar, hatıralar

dahme-i mersûs-ı havâtır: anıların sağlam mezarı

ma'bed: tapınak

gırre: yok yere övünen, gafil, gereksiz gurura kapılan, övüngen

dîv: cin, dev, ifrit, şeytan, kötülüğü temsil eden varlık

mukayyed: bağlanmış, bağlı

mâzî: geçmiş

âtî: gelecek

nakletmek: anlatmak, bir başkasına anlatmak

me'mûr: görevlendirilmiş, görevli

sûr: sur, kentleri çeviren yüksek duvarlar

kafile-i sûr: sur kafilesi, sur silsilesi

mebânî: binalar, yapılar

münâcât: Tanrı'ya dua etme, yakarma

mebânî-i münâcât: Tanrı'ya yakarma yapıları, tapınaklar

mahmil: sepetli yüklük, sepetli eyer, yük taşıyan, yüklü armağan

ezkâr: sözler, yinelenen yakarılar

mahmil-i ezkârı: sözlerini taşıyan, yakarılarını yineleyip duyuran

minârât: minareler

sakf: çatı, dam

medrese: din eğitimi verilen okul

zıll: gölge

zıll-ı siyâh: kara gölge

te'mîn etmek: elde etmek, sağlamak

sâil: dilenci, dilenen

sâbir: sabreden, sabırlı

sâil-i sâbir: sabırlı dilenci

rahmet: Tanrı'dan bağışlama, esirgeme dileme

mekaabir: mezar taşları

elvah-ı mekaabir: mezar taşları tabloları, mezar yazıtları

pür-velvele: gürültü patırtı dolu, şamata dolu, şamatalı

yâd: anma, anı, anış

iykâz etmek: aklına getirmek, uyandırmak

sâmit: konuşmayan, sessiz, suskun

sâkin: durgun

ecdâd: atalar, dedeler

ma'reke: cenk yeri, savaş alanı, savaşılan yer

tîn: balçık, çamur

gubâr: toz   

ma'reke-i tîn ü gubâr: çamur ve tozun savaş alanı

rahne: bozulan, bozuk yer, gedik, yıkık

vak'a: olay

vîrâne: yıkık yapı kalıntısı, yıkıntı  

mekmen: pusu kurulan yer, pusu yeri

hâb: ölüm, uyku, son uyku

eşirrâ: kötüler, it kopuk sürüsü

mekmen- i pür-hâb-ı eşirrâ: uykulu it kopuğun pusu yeri

ber-pâ: ayakta, ayakta duran, yıkılmamış

mâtem-i ber-pâ: yıkılmamış yas

temsîl etmek: örneği olmak, simgelemek   

âsûde: huzurlu, rahat, sessiz

fersûde: eskimiş, yıpranmış

mesâkin: konutlar, meskenler

mavtın: oturulan, yaşamın sürdürüldüğü yer, vatan

gam-dîde: gamlı, kaygılı, tasalı 

merâret: acılık, tatsızlık

mi'de: mide

tekâza: çekişme, çıkışma, kakma, sıkıştırma, takaza 

zehr-i tekâzâ: sıkıştırmanın zehri

zillet: alçaklık, aşağılık, aşağılık davranışlar

bel'eyleyen: içine alan, yutan

efvâh: ağızlar

kadîd: bir deri bir kemik kalmış, kurumuş, sıska, sıskası çıkmış

efvâh-ı kadîde: kurumuş ağızlar

fazl: bağış, kerem

fazl-ı tabîat: doğanın bağışı, doğanın bağışladığı

âmâde: hazır

mün'im: bakıp besleyen, nimet veren, yediren içiren

fıtrat: yaradılış

makrûn: kavuşmuş, ulaşmış

âtıl: devinimsiz, duran, tembel

âkim: dölü olmayan, kısır, verimsiz

ni'met: Tanrı'nın sunduğu yiyecek, içecek; yaşam için gerekli şeyler

esbâb: nedenler, sebepler

rehâ: kurtuluş

esbâb-ı rehâ: kurtuluş nedenleri

züll: alçalma, düşkünlük, horluk

tevekkül: işi Tanrı'ya bırakıp yazgıya katlanma

züll-i tevekkül: yazgıya katlanma düşkünlüğü

mürâyi: iki yüzlü

savt: ses, ün

kilâb: köpekler

savt-ı kilâb: köpeklerin sesi

şeref: onur

nutk: insanoğlunun konuşma, söz söyleme yetisi

şeref-i nutk: konuşma onuru

mümtâz: seçkin, başkalarına göre üstün tutulmuş

tel'in eden: lanetleyen, kargıyan, kargışlayan

âvâz: bağırtı, çığlıkça, yüksek ses

girye-i bî-fâide: yararsız gözyaşı, boş yere akıtılan gözyaşı

hande: gülme, gülüş

zehrîn: acı, zehir gibi

hande-i zehrîn: acı gülüş, zehir gibi gülüş

nâtıka: insanoğlunun düşünüp söyleme yetisi, düzgün konuşma; dirayetli, dokunaklı düzgün söz söyleme, doğru düzgün sözler

acz: güçsüzlük, zor durumda olma

nâtıka-i acz ü elem: güçsüzlük ve elem bildiren sözler

nazra: bakış

nefrîn: kargıyan, lanet okuyan 

nazra-i nefrîn: kargıyan bakış, lanetleyen bakış

cevf: iç, içine yönelen, oyuk, oyulmuş

esâtîr: efsaneler, mitolojik masallar

cevf-i esâtîre: efsanelerin içine

kıble: zor durumda kalınınca başvurulan kapı, Müslümanların namazda yöneldiği yan

ikbâl: baht açıklığı, yüksek onura ulaşma durumu

kıble-i ikbâl: yükselme kapısı

reh: yol

pâ-bûs: ayak öpme, ayak öpen

reh-i pâ-bûs: ayak öpme yolu

havf: korku, ürkü

müsellâh: silah kuşanmış, silahlı

havf-1 müsellâh: silahlı korku

hasârât: hasarlar, zararlar

râci': -den dolayı, ilgili, o yüzden

şekve: şikayet, yakınma

tâli': kısmet, talih

şekve-i tâli': talihten yakınış, talihten yakınma

masûniyet: dokunulmazlık, korunma

makrûn: ulaşmış, yakın, yaklaşmış

hakk-ı teneffüs: soluk alma hakkı, yaşama hakkı

efsâne-i kanûn: yasa efsanesi, (şiirde, anayasa masalı)

va'd: söz, vaad

muhâl: olmayacak, olanaksız

vad'i muhâl: gerçekleşmeyecek vaad, olmayacak vaad, olmayacak söz

ebedî: sonsuza dek sürecek

kizb: yalan

muhakkak: belli olmuş, gerçekliği araştırılmış, kesin

kizb-i muhakkak: bilinen yalan

mütemâdî: aralıksız, her zaman

savlet: saldırma

evhâm: kuruntular

savlet-i evhâm: kuruntuların saldırısı

bîtâb: bitkin, güçsüz kalma, halsizlik

tahassüs: duygulanma, etkilenme, içlenme

bî-tâb-ı tahassüs: duygulanmaktan bitkin 

temdîd edilen: süresi uzatılan, uzatılmış

gûş: kulak

tecessüs: anlama merakı, gizlice öğrenmeye çalışma

bîm: korku

bîm-i tecessüs: dinlenme, gözlenme, izlenme korkusu

gayret-i milliye: ulusal çaba

mebgûz: nefret edilmiş

muhakkar: hakaret edilmiş, hakir görülen, hor görülmüş

seyf: kılıç

mahkûm-ı siyâsî: siyasal mahkum

behre: kısmet, nasip, pay, üleş

fazl: erdem, kerem, üstünlük

behre-i fazl ü edeb: erdem ve edebin payı

mensî: bellekten gitmiş, unutulmuş

çehre-i mensî: unutulmuş yüz

bâr: ağırlık, yük

hazer: çekinme, korku, sakınma

bâr-ı hazer: korku yükü

me'lûf: alışkın, alışmış, huy edinmiş

eşrâf: ileri gelenler

tevâbi': uşaklar, yardakçılar

unsur: öğe, bir bütünü oluşturan her bir parça

ma'rûf: herkesçe bilinen, ünlü

unsur-ı ma'rûf: ünlü parça, ünlü öbek

re's: baş

fürûberde: aşağı eğilmiş

re'si fürûberde: eğilmiş baş

ta'kîb: izleme

mâder: ana, anne

hicranzede: ayrılık acısı çeken

mâder-i hicranzede: ayrılık acısı çeken ana

hemser: arkadaş, aynı kafada, eş, eşlik eden

muğber: dargın, gücenik, kırgın

hemser-i muğber: gücenik eş

âvâre: başı boş

hâile: facia

Tevfik FİKRET